سابقه و هدف: منافع متنوع جنگل و رویکردهای مختلف مدیریتی آن، طبیعتا تعارضاتی را بین ذینفعان و دست­اندرکاران پدید می­آورد. در همین راستا قوانین و مقرراتی در طول زمان با هدف حفاظت و پایداری اکوسیستم های جنگلی وضع شده است. تعارضات در مدیریت جنگل ها یک موضوع طبیعی است. ازاین رو، مهم است که اجتماعات محلی جنگل نشین تعارض های به وجود آمده را درک نموده و راه حل درست آنها را بدانند. به طوری که ادراک و آگاهی اجتماعات محلی از نوع و میزان تعارض با نیروهای حفاظت، نقش مهمی در مدیریت پایدار جنگل ها دارد. در همین رابطه، تحقیق پیش رو با هدف بررسی درک و حل تعارض بین اجتماعات محلی و نیروهای حفاظت از جنگل در حوزه آبخیز زرین گل استان گلستان انجام شد.مواد و روش ها: در این پژوهش از رویکرد کمی و اثبات گرا استفاده شد. جامعه آماری تحقیق، تعداد 485 خانوار از اجتماعات محلی جنگل نشین شش حوزه آبخیز زرین گل استان گلستان است که 190 خانوار به عنوان تعداد نمونه به شیوه سیستماتیک تصادفی انتخاب شدند. پرسش نامه، ابزار سنجش ادراک اجتماعات محلی و رویکردهای اعمال شده مدیریت تعارضات بود. روایی صوری پرسش نامه از طریق نظرات کارشناسان منابع طبیعی تأیید و میزان پایایی آن نیز با محاسبه ضریب آلفای کرونباخ به دست آمد. پس از گردآوری اطلاعات به شیوه پیمایش، تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS-25 از طریق آزمون های کروسکال والیس و همبستگی اسپیرمن انجام شد.نتایج و یافته ها: نتایج نشان داد، تفاوت معنی داری در ادراک اجتماعات محلی از تعارضات با نیروهای حفاظت از جنگل در سطح 99 درصد وجود دارد. به طوری که درک زمینه ای آنها با میانگین 09/2 بیشتر از درک پاسخ طبیعی شان نسبت به تعارضات بوده است . در همین راستا راهبرد همکاری و مصالحه بیشترین استفاده را در بین اجتماعات محلی در مدیریت تعارضات با نیروهای حفاظت از جنگل نسبت به راهبرد های اجتناب و رقابت داشت. همچنین، افرادی که درک بالاتری از تعارض داشتند، از دو روش همکاری و اجتناب بیشتر در حل تعارضات استفاده کرده اند. در مقابل، افرادی از راهبرد تنش و مقابله در مدیریت تعارضات بهره برده اند که سطح درک پایین تری نسبت به وجود تعارض داشتند. همچنین نتایج تعیین همبستگی بین ادراک حاصل از تعارض اجتماعات محلی با ویژگی های جمعیت شناختی نشان داد که ادراک اجتماعات محلی از تعارضات با سه متغیر سن در سطح 05/0، وسعت اراضی کشاورزی تحت اختیار و میزان درآمد سالانه در سطح 01/0 معنی دار و بین آنها رابطه مثبتی وجود دارد. به بیان دیگر، با روند صعودی متغیرهای یادشده، میزان درک اجتماعات محلی از تعارضات افزایش یافته است. از سویی، یافته ها نشان دهنده رابطه منفی و معنی دار سطح سواد افراد مورد مطالعه با درک آنها از تعارض با نیروهای حفاظت از جنگل در سطح 01/0 است.نتیجه گیری: به طور کلی درک اجتماعات محلی از نوع و میزان اختلافات می تواند در بهره گیری از شیوه های ترکیبی مدیریت آنها تأثیرگذار باشد. در همین راستا اجرای فعالیت های تسهیل گری در رابطه با گسترش دامنه ارتباطات و تعاملات اجتماعی (تقویت سرمایه اجتماعی)، افزایش دانش و آگاهی بهره برداران (نسبت به تبیین نظام مالکیت و مسئولیت پذیری آنان) و زمینه سازی معیشت مکمل یا جایگزین در روستاها برای کاهش وابستگی اجتماعات محلی به محصولات جنگلی از مهمترین پیشنهاد های کاهش تعارضات در منطقه مورد مطالعه است. در کنار این نمی­توان نقش اساسی سیاست­گذاری، اجرا و نظارت بر اقدامات موثر از سوی کارگزاران متولی مدیریت جنگل را نادیده انگاشت.

این تحقیق با اتخاذ رویکرد پدیدارشناختی و با بهره گرفتن از ابزارهای روش تحقیق کیفی، تلاش دارد تجربه زیسته کنشگران محلی از مداخلات توسعه ای را تفهیم نماید. بر مبنای اطلاعات به دست آمده، اجتماع محلی دو گفتمان مداخله توسعه ای «همدلانه و آمرانه» را تجربه کرده است و کنشگران محلی نیز در مواجهه با هر گفتمان مداخله ای، راهبرد پذیرندگی و طردکنندگی را ارائه کرده اند. نتایج نشان می دهد که دال مرکزی گفتمان مداخله توسعه ای همدلانه بر تقویت نقش عاملیت های محلی در توسعه، بهبود قابلیت های اجتماعی و توزیع عادلانه قدرت در جامعه محلی استوار است و نهاد مداخله گر را ملزم به اعمال احتیاط هایی می داند که مشارکت، نظارت و مدیریت اجتماع محلی را در قالب انجمن های محلی و نهادهای میانجی بپذیرد. در حالی که در گفتمان مداخله توسعه ای آمرانه بی نیازی در کسب مشروعیت از جامعه محلی، به رسمیت نشناختن انجمن ها و نهادهای میانجی بین نهاد مداخله گر و جامعه میزبان، کم توجهی به جنبه فرهنگی مداخله، گریز از مسوولیت و سرزنش بومیان از جمله عناصر اصلی این گفتمان شناسایی شده اند. در این رویکرد، ﺍﻋﻀﺎﻯﺍﺟﺘﻤﺎﻉ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ مصرف کنندگانی ﻗﻠﻤﺪﺍﺩ ﻣﻰ ﺷﻮﻧﺪﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂﺗﺼﻤﻴﻢ ﺳﺎﺯﺍﻥﻭ ﻣﺘﻮﻟﻴﺎﻥﺭﻓﻊ ﺣﺎﺟﺖ می شوند، و نقش عاملیت های محلی در توسعه را به حداقل ها تقلیل داده اند. بنابراین استدلال مقاله این است که توسعه، عملی مداخله گرایانه است و موفقیت یا شکست آن در گرو چگونگی مداخله و ایفای نقش بازیگران توسعه است. از این روی ایجاد نهادهای میانجی بین مردم محلی و نهادهای مداخله گر توسعه از جمله عناصر مهم در پیوند و حل تعارضات حوزه مداخله است.

دنیای امروز در حالی وارد هزاره جدید شده است که بی تردید گردشگری به یکی از پایه های پررونق اقتصاد جهانی تبدیل گردیده و بنا بر مشاهدات، رفته رفته به عنوان منبع عمده درآمد بسیاری از کشورها به حساب می آید. گردشگری در کنار منافع گسترده اش، می تواند پیامدهای منفی بسیاری نیز به بار آورد که مقابله با این گونه پیامدها به داشتن رویکرد مناسب و پیش نگری از سوی برنامه ریزان و مدیران، به ویژه در بخش دولتی برمی گردد. در این نوشتار تلاش شده است تا در پرتو بررسی رویکردهای توسعه گردشگری، مناسب ترین رویکرد در رابطه با توسعه اجتماعات محلی انتخاب شود. رویکردهای یادشده تحت عناوین انبوه گرایی، اقتصادی (صنعت- محور)، فضایی- جغرافیایی، اجتماع- محور، و توسعه پایدار دسته بندی شده اند و پس از شرح یکایک آن ها، تحلیل قیاسی و سنجش نقاط قوت و ضعف درونی و فرصت ها و تهدیدهای بیرونی آن ها انجام گرفته و در نهایت، جمع بندی و نتیجه گیری برای اتخاذ رویکرد بهینه توسعه گردشگری در خدمت توسعه اجتماعات محلی صورت گرفته است.

طرح مساله: این مقاله ضمن مروری بر رسانه های شهروندی به نسل چهارم از نظریه های ارتباطات توسعه می پردازد که تاکید آن ها بر «ارتباطات مشارکتی» است. در این دسته از نظریه ها به جای دسترسی شهروندان به رسانه ها، مشارکت و کنش گری آنان در ارتباطات محوریت دارد. به این ترتیب ایجاد فضاهای گفت وگویی از طریق رسانه ها و شکل گیری دموکراسی گفت وگویی در فرآیند ارتباطات اساس توسعه جوامع محلی به شمار می آیند. در این میان شبکه های مجازی از ظرفیت های مناسبی برای تحقق این وجه ارتباطات توسعه برخوردار هستند و می توانند مشارکت شهروندان محلی را در فضایی بی مکان شکل دهند. «شبکه خویشاوندی فشارکی ها» که موضوع مطالعه موردی در این مقاله است، نمونه موفقی از رسانه های مجازی است که با اندیشه محلی توانسته است، جهانی عمل کند و توانایی های این دسته از رسانه ها در توسعه را نشان دهد.روش: برای انجام این پژوهش از موردپژوهی استفاده شده است اطلاعات از راه مصاحبه نیمه ساخت یافته با بنیان گزاران سایت و کاربران فعال آن و همچنین مشاهده مشارکتی از طریق شرکت در نشست های خانوادگی در سال های 1388 و 1389 به دست آمده است.یافته ها: شبکه خویشاوندی فشارکی ها باعث توجه دوباره به هویت «فشارکی» و روستای فشارک شده است و نه تنها افراد میان سال بلکه جوانان عضو خانواده را به خود جذب کرده است. کاربران فعال سایت، در گفت وگوهای فوروم سایت که درباره مسائل مختلف روز و همچنین زمینه ای برای فعالیت اجتماعی در فضای واقعی است، مشارکت می کنند و مسوولیت های مختلف را بر عهده می گیرند. فعالیت های مختلفی نیز حول محور این سایت برگزار می شود، از نشست سالانه خانواده فشارکی ها تا برگزاری تورهای مذهب و سیاحتی.نتایج: سایت اینترنتی شبکه خویشاوندی فشارکی ها نمونه ای از کاربرد اینترنت در توسعه جوامع محلی و تنظیم کارکردهای سنتی آنها در دنیای جدید است. شبکه ای که هم مبتنی بر مشارکت اعضاست، هم فرآیندهای دموکراتیک در آن برجسته است و با بهره گیری از مشارکت اعضای فامیل به توسعه ارتباطات اجتماعی و میان فردی، انسجام خانوادگی و توسعه فیزیکی روستا منجر شده است.

رشد فزاینده شهرنشینی همراه با گسترش فضای پیراشهری در کلان شهرهای ایران از مهم ترین دغدغه های برنامه ریزان و مدیریت های رسمی شهر و مدیران ملی است. از سوی دیگر ساماندهی ساکنین بافت های ناکارآمد در فضاهای پیراشهری با محوریت مشارکت همه جانبه آنان مبتنی بر توانمندسازی اجتماعات محلی، یکی از روش های برون رفت از ناپایداری اجتماعی-کالبدی فضای پیراشهری در کلان شهرها بشمار می رود. هدف این پژوهش سنجش میزان تأثیرگذاری توانمندسازی اجتماعات محلی و ساکنین بافت های ناکارآمد کلان شهر مشهد در پایداری اجتماعی-کالبدی شهرک شهید باهنر از منظر مشارکت پذیری مردمی می باشد. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی-تحلیلی و از نوع کاربردی و ابزار گردآوری داده ها علاوه بر پرسشنامه، مشاهدات عینی و کشفیات حقیقی پژوهشگر می باشد. داده های پژوهش نیز با استفاده از آزمون t تک متغیره، ANOVA و همبستگی پیرسون آزمون شدند. جامعه آماری پژوهش شامل 33937 نفر ساکنین شهرک شهید باهنر است. به منظور گردآوری داده ها، از روش نمونه گیری تصادفی، از 379 نفر از ساکنین نظرسنجی به عمل آمده است. نتایج وجود رابطه معنادار بین متغیرها را ثابت نموده و تأثیر متغیر توانمندسازی و پایداری را تائید می نماید. همچنین با توجه به بتای استاندارد به دست آمده سهم و نقش اعتماد اجتماعی در تبیین متغیرهای پایداری بسیار بیشتر از سایر متغیرهای توانمندسازی می باشد. درنتیجه یکی از ابزارهای مدیریت شهری برای ایجاد پایداری اجتماعی و کالبدی فضاهای پیراشهری، توانمندسازی ساکنین این فضاها می باشد.